Sağlıklı İletişim İlişkisi

 

Sağlıklı iletişim ve ilişki sağlıklı kişiliklerle başlar.

Sağlıklı bir kişilik, kendi değerlerini bilen ve insanları küçük düşürmeyen, aynı zamanda eksiklerini dürüstçe gören normal ve mantıklı bir insandır. Her insanın zayıf yönleri ve güçlü yönleri vardır, doğa böyle işliyor. Mükemmel insan yoktur. Önce kimsenin mükemmel olmadığını kabul etmeliyiz. Öncelikle de kendimizin mükemmel olmadığını ama sorumluluklarımızı en iyi şekilde yaptığımızın farkındalığıyla tabii ki...

Sağlıklı kişilik ihtiyaçlarının farkında olan, duygularını konuşmasını, duygularını ifade etmesini, ilişkilerde sorunları çözmeye yapıcı yaklaşımlar (ve hep ortaya çıkar, sorunlar kişi olarak büyüyen herkesin yolunda hayatın ayrılmaz parçasıdır), sevmeyi bilir. En önemli olan ise sağlıklı bir kişilik ilişkide olduğu diğerlerine karşı da kendi mutluluğunun sorumluluğunu alır. Farkı hissediyor musunuz? Sizi mutlu etmek için size borçlu olan biri değil- kimse size bir şey borçlu değil.

Sürekli birilerini kurtarıyor, sürekli bağış yapıyor, birileri için yaşıyorsanız; ne yapıyorsunuz biraz durun. Ve kendiniz bir dinleyin. Kendinizi toparlayın, geçmiş ilişkilerinizi, çocuk-ebeveyn ipuçlarınızı analiz edin. Belki de tekrarlayan bir senaryoya takılıp kalmışsınızdır?

Hepimizin bu farkındalık seviyesinde olmaması anlaşılabilir, ama olgunluğuna göre çevremizde olması gereken insanları kendimiz seçiyoruz. En azından bunu deneyin. Bunun neden önemli olduğunu şimdi açıklayacağım.

Mesela olgun, içi özgür, prensipte yanınızda başkasının varlığı ya da yokluğu sizi çok mutlu ya da mutsuz yapmaz. Elbette yakınında bir sevdiğinizin olması büyük bir mutluluktur, ancak kendi mutluluğunuza ek bir mutluluktur. Unutmayın lütfen! Şayet sevdiğiniz biri gittiyse, yine de mutlu bir hayat yaşayacaksın ve onun seçimini kabul edeceksiniz. Üzgün olmak, üzülmek doğaldır. Ancak genel olarak hayatınız mahvolmamıştır. Karşınızdaki kişiler olgunsa ilişkiye bilinçli başlarsınız (sonsuza kadar birlikte olma arzusuyla) ve bitirirsiniz, eğer işe yararsa, bilinçli olarak. Ama ikinci kişi çok olgun değilse, farklı bir durum ortaya çıkar.

Önce sizin olgunluğunuza sevinir, size hayran kalır vs. ama yavaş yavaş güçlü bir bağ geliştirebilir. Ve bu çokta kötü değil, herkes öyle yaşıyor, hatta “sensiz yaşayamam”, “sensiz öleceğim” vs. bunları duymak bile güzeldir ama bir noktada bundan bıkarsınız. Yani bir insan için kendisi ve yolu değil gelişimi hayatının merkezidir, SİZDİR. Ve aniden uzaklaşmaya ya da hayatından ayrılmaya karar verdiyseniz, her şey onun için yıkılıyor. Ve olgun bir insan olarak anlıyorsunuz ki acı çektiğini zorlandığını vd. ama aynı zamanda acımak ya da başka bir şey için onunla kalmayacaksınız. Ne demek istediğimi anladınız mı?

 

“Yapışkan” iletişim olgun ve sorumluluk sahibi bir insanı diğerine çekmeye başlar. Evet, elbette, kurtarabilirsiniz, başkasını yetiştirebilirsiniz ve genellikle böyle olur- birileri başkasını yetiştirir. Ama ben kendimden biliyorum: başkasını yetiştirirken, çok sık yerinde tökezliyorsunuz. İnsanların nedense farklı gelişim seviyeleri vardır, başka bir teoride farklı yaşam hedefleri vardır. Kimisi profesyonel ligde oynar, kimisi amatör ligde. Ve daha kötü ya da daha iyi bir seçenek yok. Sadece iki profesyonel lig oyuncusu daha güçlü bir oyun sergileyebilir, birbirlerini büyümeye motive edebilir.

İletişim içinde olan iki kişilik çok olgun değilse sorun o kadar da büyük değildir. Dramatik bir hikaye vardır, genellikle, endişeler, ayrılıklar, hakaretler vs. bütün insanlar benzer bir aşamadan geçerler. Ama öldüğünüzde, karşındakinin kalbine dikkat edin! Her zaman bir başkasının kalbine karşı düşünceli olmalısınız ama onun mutluluğunun sorumluluğunu almadan önce kendinizin senaryolarıyla ve travmalarınızla uğraşmalısınız.

Mutsuz bir insanın mutluluğunun sorumluluğunu üstlenmeyin. Bu sadece kadın ya da erkek ilişkileri için değil, ebeveynleriniz, kardeşleriniz, arkadaşlarınız, büyükanneniz ve akrabalarınız içinde geçerlidir. Sempatiniz olsun, yardım edin ama kimsenin koltuk değneği olmayın. “Kimse sizin için içindeki işi yapamaz.” Başkası için kendi hayatınızı yaşayamazsınız: bu anneniz bile olsa unutmayın! Yol boyunca kendinize yüksek hedefler koymuş birine bir gün böyle hikayeler yük olacaktır. Tabii ki bu dünyada yaşayan tüm insanlar için geçerli değil.

 

Bir kişinin kişiliğini fikirlerinden okumak imkansızdır.

 Aristo’ya göre anlamak, arzu olmadan hiçbir şeyi harekete geçirmez; çünkü arzu bir arzudur ve hareket hesaplamayla uyum içinde olduğunda, istekle uyum içindedir.

“Eğer ahlak objektif değilse hayatımızın bir anlamı yoktur.” Derek Parfit

Derek Parfit (1942-2017), muhtemelen adını çok fazla duymadığınız en ünlü Britanyalı filozoftur. 1984’te Parfit, birçok filozof tarafından dahiyane bir çalışma olarak tanımlanan ve hala da öyle olan bir eseri yayınladı. Parfit’in düşünce özünde, kendi çıkarlarımızla daha az, kamu yararıyla daha fazla ilgilenmemiz gerektiğini savundu. Kitabı, parlak tartışma yaratan ayrıntılarla dolu bir insan olmanın ne anlama geldiği, zaman içinde varlığını sürdüren bir kimlik olarak kişinin kendiyle ilgilenmekten neden vazgeçmesi gerektiği, nedenlere dayalı olarak hareket etmenin ne anlama geldiği ve bu  nedenler temelinde hareket etmenin ne anlama geldiği konularında çağdaş görüşlere meydan okuyan şaşırtıcı derecede yaratıcı düşüncesini açımlar. Parfit aynı zamanda modası geçmiş bir biçimde bir tür büyük birleşik ahlâk teorisine inanıyordu; kendisinin x teorisi adını verdiği, dini olmayan bir etik teorisi. Tüm temel ahlâk teorileri farklı yönlerden aynı dağın zirvesinde birleşiyordu. Parfit’in yalnızca felsefe üzerinde değil, aynı zamanda onun ötesinde, özellikle iklim etiği, yoksulluğun azaltılması ve hayırseverlik alanlarında da muazzam bir etkisi olmuştur. David Edmonds, Parfit’in ilk tam ölçekli biyografisi kaleme aldığı “Parfit” kitabında ele almaktadır.

Parfit’e göre gerçek ya da gerçeklik, gerçekliğe inanmaya meyilli olduğumuzdan çok farklıdır. Bunun farkında olmasak bile çoğumuz gerçekliğe karşı indirgemeci değilizdir. Hayal ettiğimiz durumları göz önünde bulundurursak, zamanın akışı içinde devam eden varlığımızın fiziksel ve psikolojik süreçlerin sürekliliğinden farklı olarak daha derin bir gerçek olduğuna, sempatik sistemimizin “ya hep ya hiç olması” anlamında savaş veya kaç modunda gereken bir gerçek olduğuna güçlü bir şekilde inanma eğiliminde olduğumuzu savunmaktadır. Parfit’e göre bu gerçekliğin gerçekliği ise doğru değildir.

Gerçekler moral bozucu mu? Bazılarımız gerçeklikleri moral bozucu bulabilir. Ama bunun yanında gerçekliğin özgürleştirici ve teselli edici bir yönü de yok mudur? Varlığımız bu kadar ileri bir gerçeklik içinde olduğuna göre inandığımız bir alana ya da dünyaya karşı kendi içimize gömeriz. Parfit’e göre dünyaya karşı görüşümüzü değiştirdiğimizde “cam tünel”e benzettiği duvarların ortadan kaybolacağını düşünmektedir. Gerçekliğin özgürleştirici yönü de burada yatıyor olabilir. Ki gerçeklik şayet cam tünel içinde yaşamaya devam ettiğimiz sürece gerçekliğin yanılsamasıdır. Gerçekliğin teselli edici yönünü keşfeden için cam tünelden çıkarak havayla doğrudan temas edeceğizdir.

Parfit, kişisel kimlik, rasyonelite, ahlak ve aralarındaki ilişki sorunları üzerine de düşünen kamusal bir filozoftur. Düşünün ki, suç işleyip beynini başka bir bedenle değiştirip veya genç yaşta suç işleyen ve artık ne olduğunu hatırlamayan bir kişi ceza alır mıydı? Peki insanı zamanla kendinde bütüncül anlamda tutan nedir? John Locke’un hatıralarını, dileklerini ve zihinsel tutumlarını değiştiren bir prens ve dilenciyi hayal ettiğinde sorduğu aynı soru değil midir bu? İşte o zaman prens dilencinin bedeninde yaşayacak ve tam tersi dilenci olacak. Demek ki işte insan haldedir yani zaman akışının, cam tünel içindeki bir haldedir insan… İkincisi, ilk davadaki kişinin hafızasını ve sürekliliğini taşıdığı için birincinin aynısı olacaktır. Güvenlik cihazları bugün insanları teşhis etmek için parmak izlerini kullanıyor ancak Locke ve Parfit haklıysa onlarda yanlışlar.

Parfit, her hangi bir fikrin tartışmasına da müdahale ediyor ve sinemasal bir örnekle, Kaptan James Tiberius Kirk’in (Star Trek’te) boş bir gizleme cihazına girdiyse, içinden çıktığını, ancak onun basılı bir kopyasını dünya’ya gönderdiğini, Kaptan Kirk’in önünde olacağımız yere, her ikisinin de aynı anılara, dileklere, fikirlere vb. sahip oldukları. Her ikisinin de Kirk ve onunla tutarlı olduklarını iddia etme hakları var, ama açıkça, değiller. Parfit, karakterin sadece hafıza ve geçmiş deneyimlerden oluşmadığı sonucuna varıyor. Bu çok fazla oyun oynamıyor. Aslında önem verdiğimiz şey hayatta kalmaktır ve hayatta kalmak entelektüel ya da zihinsel sürekliliktir ve biz buyuz.

Parfit’e göre eğer kişi geleceğin öngörülemez olduğuna dair güçlü bir duyguya sahipse, aynı zamanda gelecekteki benliklerimizin de belirsiz ve öngörülemez olduğunu hissedeceğimizi ifade eder: bu nedenle onlar hakkında düşünmeye ya da onların yararına plan yapmaya çok fazla zaman harcamak pek de mantıklı değildir. Öte yandan, eğer kişi geleceğin büyük ölçüde tahmin edilebileceğine dair güçlü bir duyguya sahipse, o zaman gelecekteki benliklerle özdeşleşme güçlü olacaktır ve onların yararına planlamayı boşa çaba olarak görmeyeceğizdir.

Gelecekteki benliğimiz gerçekten de bir yabancı olabilir ama ertelememizin nedeni kesinlikle bu değildir. O anda erteliyoruz, çünkü genellikle o şeyi o anda yapmak istemiyoruzdur. Muhtemelen bunu hiç yapmak istemediğimiz için, ama nedenini bilmiyor da olabiliriz. Hatta bunu yapmak istediğimizi bile düşünmeyebiliriz.

Parfit, biz insanların zamanın “cam tüneli” içinde hareket eden tutarlı bir kimlik olmadığımızı, her bir kimliğimiz bir önceki ve sonraki kimliklerimizle teğetsel olarak bağlantılı ama yine de onlardan farklı olan ardışık benliklerden oluşan bir zincir olduğumuzu savundu. Bu noktada tıpkı Platon’un aklın alanlarını tasvir ettiği dairesel alanlara benzetilebilir. Örneğin, sokakta her hangi bir insanla sohbet ederken, gençlik yıllarındaki alışkanlıktan muzdarip olabileceğini bildiği halde sigara içtiğini kabul edelim. Bu insanın gençlik döneminde sigaraya başlayan bu çocuk sert bir şekilde yargılanmamalıdır. Yargılandığında yukarıda Aristo’nun arzunun hareketi düşüncesinde belirttiği gibi bu çocukta sadece erteleme arzusunun hareketi yönünde tersine bir “cam tüneli” akışı olması muhtemeldir. Sert bir şekilde çocuk yargılanmadığı takdirde arzusunun hareketi gelecekteki kimlik yapısına doğru akış gösterecek ve cam tünelden çıkabilme şansını yakalayabilecektir. Ayrıca hem çocuk hem adam bugüne ait olduğunda bu adamın çocukluğu gelecekteki şimdiki halini “benliğini” tanımlayamayan bir kimliksizlik olduğunu ertelemeye aldığı ve yıllarca içtiği sigarayı bırakması olarak bakılabilir. Zira Parfit, bir insanın gelecekteki kendine karşı tutumu ya da tutumları bazı açılardan diğer insanlara karşı tutumuna da benzediğini düşünmektedir. 

Bir Kese Altın

 

Alman filozof Arthur Schopenhauer (1788-1860) çok az kişi gibi insanlardan nefret etti ve hayatının son otuz yılını neredeyse tek başına geçirdi.

Bu yazıda onun hayatını bir şakaya indirgemek istedim. Balıkçılık gibi yazılarından çıkararak, bazı eleştirmenler için her ne kadar “Doğru olma sanatı”, “Şunun sanatı”, “Bunun sanatı” gibi en çok satanlar yaratmış olsa da  Schopenhauer, belki de nefreti bir o kadar da yanlış yere konmamıştır! Ne dersiniz?

Son yıllarında sadece “Atma” adını verdiği köpeği, yani Sanskritçe (atman) veya “hayat nefesi”, “esas öz” anlamına gelen Brahmin (atma) vardı... yani en nefret ettiği her şey ve karşı yazdığı “İrade ve temsil olarak dünya” karşı bir tutum ironisiydi sanırım…

Genç Schopenhauer! İngiliz yetkililerin katıldığı bir restoran olan Englischer Hof’a akşam yemeği yediği söyleniyor. Yemekten önce masaya bir kese içinde altın bir para koyardı. Ya işi bitince cebine geri koysaydı. Sonunda bir garson ona bu skeçin anlamını sormuştur ve o da kendisiyle sessiz bir bahis oyunu olduğunu söyledi. Schopenhauer bir Ateist olmasına rağmen altın parayı en yakın kilisedeki bağış kutusuna bırakırdı...ilk gün İngiliz yetkililer orada yemek yedikleri at, kadın ve köpek dışında her şeyden bahsederlerdi.

Bakıyorum 150 yıl sonra da durum aynı “futbol, kadın, araba”

 

“Kendimizin dörtte üçünden vazgeçiyoruz,” aslında...

Ne diyordu Schopenhauer; Bir insan ancak yalnız olduğunda kendisi olabilir. Ve yalnızlığı sevmiyorsa, özgürlüğü de sevmiyordur. Çünkü sadece yalnız olduğunda gerçekten özgürdür.

Kopernik devrimi

                                          Hümanist psikoloji nedir?

Psikoloji alanında gerçek bir Kopernik devrimi, insanı terapistin ilgi odağına geri getirdi, insanı özgüven ile “ödüllendirdi”, özgürlüğünün yanında özgünlüğünü tanımayı ve sorumlu bir şekilde kullanmayı öğretti. Bu  Hümanist Psikolojinin ideolojik temel taşıdır.

ABD’de 1960’lı yıllardan başlayarak gelişen davranışçılık ve psikanalize alternatif olan, İnsan Potansiyelini Geliştirme Hareketi  veya  psikolojinin (Üçüncü Gücü) olarak da tanımlanan psikolojik bir akımdır.

En önemli temsilciler kimlerdir?

Bu akımın ana temsilcileri arasında, sağlıklı kişiliğin incelenmesine odaklanan, ihtiyaçlar piramidinin teorisyeni olan Amerikalı psikolog Abraham Maslow’u (1908-1970) buluyoruz. Yönlendirici olmayan danışmanlık yaklaşımının kurucusu Rollo May (1909-1994), kişinin varlığına ve oluşuna özen gösterir.

Viktor Frankl (1905-1997), Avusturyalı psikiyatrist ve filozof, varoluşçu analiz ve logoterapinin kurucularından biri; bireyin derinlemesine insani ve ruhsal özünü vurgulama eğiliminde olan ve arayışa yönelik bir yönelim olarak terapinin öneminin altını çizen bir yöntem kişinin hayatının anlamı içindir.

Carl Rogers (1902-1987), Amerikalı psikolog, danışan merkezli terapinin kurucusu, bizi özgürlük ve sorumluluğa dayalı olumlu bir insan vizyonuna bakmaya davet etti.

Roberto Assagioli (1888-1974), İtalyan psikolojisinin özgür zihni ve psikosentez olarak tanımlanan yaklaşımın kurucusu olup, aynı zamanda bireyin ruhsal bileşenine de çok önem vermiştir.

Fritz Perls (1893-1970) İnsanın kendi kendini düzenleme yeteneğine olan inancıyla, Gestalt terapisinin kurucusu, Amerika Birleşik Devletleri’nde vatandaşlığa kabul edilen Alman doktor.

Thomas Gordon (1918-2002), Amerikalı psikolog, Rogers’ın öğrencisi ve işbirlikçisi, etkili iletişim teorisyenidir.

Hümanistik psikoloji hareketi üzerinde büyük etkisi olan filozof Martin Buber’in (fotoğrafta aşağıda) (1878-1965) çalışmalarını da unutmamalıyız. 

 

Carl Rogers ve JL Moreno’nun düşüncelerini etkileyen, ilişkiler ve diyalog konusunda mükemmel bir filozof olan Buber’e göre, insan kendini ancak başka bir insanla olan ilişkisinde bulur ve böylece yalnızlığın ve izolasyonun üstesinden gelebilir.

“İnsan, ötekiyle temas halinde olan ve olduğunda ‘Ben’ haline gelir” (Buber 1962).

Buber’in düşüncesi aynı zamanda “boşluğun (aranın) ontolojisi” olarak da tanımlanabilir. Ona göre insanlar kendi gerçekliklerini karşılaşmalar yoluyla ötekiyle gerçekleşen diyalogda bulurlar.

v Kişinin zevk dürtülerini tatmin etme eğiliminin aksine, seçim, yaratıcılık ve kendini gerçekleştirmeye yönelik tipik insani eğilimler (psikanaliz için eyleme geçme motivasyonunun tek açıklaması)

v Kişinin onurunun değerlendirilmesi  ve onda hâlâ gizli olan potansiyelin geliştirilmesi hakkında Hümanist hareketin temsilcilerinin görüşü, empati ve şeffaflıkla, kişiye değer verme ruhuyla hareket etmenin, kişinin arzu ettiği yönde değişim ve büyüme için en uygun koşulları sağlayabileceği yönündeydi.

v Bu insan görüşüne ve klinik uygulamaya uygun olarak, psikolog ve psikoterapist, zor durumdaki bireye çektiği acının bilinmeyen nedenlerini açıklayan (bunun yerine psikanalizde olduğu gibi) veya onu daha etkili düşünmesi için eğiten “uzmanlar” değildir ve daha uygun davranışları uygulayın (bilişsel-davranışçı yaklaşımda olduğu gibi).

v Bunun yerine, insan deneyiminin benzersizliğini tanıyan ve geliştiren, kişiyi evrim sürecinde destekleyen, sorunun bağımsız bir analiz ve çözüm sürecini teşvik eden “kolaylaştırıcılar” olarak hareket ederler. Bu, temelde kişinin kendi kaynaklarına derin saygı ve değer verilmesine dayanan metodolojiler yoluyla yapılır.

Hümanist yaklaşıma sahip bir psikolog veya psikoterapist ne yapar?

Bu vizyona göre, hümanist yönelime sahip psikolog ve psikoterapist, koşulsuz kabul edildiği ve empatik bir şekilde dinlenildiği takdirde, refaha yönelik kendi kişisel yolunu büyük ölçüde tanımlayabilen insanların doğal pozitifliğine ve bilgeliğine derinden inanmaktadır özerk bir şekilde.

Bu nedenle hümanist psikoloji, kolayca çıkarılabileceği gibi, Danışmanlığın tarihsel temelini oluşturur ve bu disiplinin teori ve uygulama tekniklerinin çoğuna ilham vermenin yanı sıra, ilişkilerle ilgilenen yeni profesyonel konu olan danışmanın temel özelliklerini de bilgilendirir. Klinik ve psikopatolojik olmayan bağlamda faydalıdır.

Rollo May (1909-1994), insan sorunlarının çözümüne yönelik bir disiplin olan Danışmanlık’ın kurucusu Rogers ile birlikte düşünülür; bu disiplin, yardım ilişkilerinin bir modeli olarak kalsa da, yönlendirici olmayan yaklaşımı nedeniyle psikoterapiden açıkça farklıdır.

Yorumlayıcı danışmanlığın yokluğu (görüşme teknikleri psikanalitik olanlardan çok farklıdır) ve her bireyin kendi zorluklarının sorumluluğunu üstlenme konusundaki kişisel becerisinin takdir edilmesi için.

Danışmanın görevi nedir?

Rollo May’a göre Danışmanın görevi “danışanın potansiyelinin gelişimini ve kullanımını teşvik etmek, dış dünyada kendisini tam ve özgür bir şekilde ifade etmesini engelleyen her türlü kişilik sorununun üstesinden gelmesine yardımcı olmak (...) sorunun üstesinden gelmektir” Ancak gerçek dönüşüm yalnızca danışanın elindedir: Danışman yalnızca empati ve saygıyla, kendisi olma özgürlüğünü yeniden keşfetmesi için ona rehberlik edebilir.”

En çok bilinen kitabı Danışmanlık Sanatı’ndan (1939) alınan yukarıdaki metin, May’in insani ve psikolojik sorunlara yönelik yenilikçi yaklaşımını, Hümanist Psikoloji’nin yönergeleriyle tam bir uyum içinde, ustaca özetlemektedir. 

Dahası, Rogers için olduğu gibi Amerikalı akademisyen için de diğer insanlarla insani bir ilgiye sahip olmak için psikolog veya psikoterapist olmak gerekli değildir: “doktorlar, avukatlar veya hemşireler bile insanlara nasıl uygun şekilde davranılacağı konusunda bilgi edinmek isterler” (1939).

1.     Rollo May’e göre terapistlerin ve danışmanların yaklaşımlarında uyması gereken 4 ilke  vardır. Danışanların davranışlarının ve yaşam sonuçlarının sorumluluğunu kabul etmelerine öncülük etmek;

2.     Danışanların gerçek benliklerini bulmalarına yardımcı olun ve ardından o Benlik olma cesaretini bulmalarına destek olun;

3.      Danışanların toplumsal varoluşlarını ve ait oldukları topluluğa karşı sorumluluklarını kabul etmelerine yardımcı olmak, yaşadıkları aşağılık duygusundan kurtulma cesaretini bulmalarını desteklemek, kendilerini “toplumsal baskı” duygusundan kurtarmak, kolektif hedeflerle tam bir uyum içinde kendilerini gerçekleştirmek;

4.     Çoğunlukla reddedilen veya yalnızca kısmen tanınan manevi boyutlarının gelişimine katkıda bulunurlar.

Carl Rogers (1902-1987), ölümüyle aynı yıl Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilen Carl Rogers, oybirliğiyle danışan merkezli psikoterapinin kurucusu olarak tanınmaktadır. Rogers, psikoloji alanında ciddi, radikal ve sakin bir şekilde devrim yarattı. Öğretme, danışmanlık, psikoterapi, çatışma çözümü ve barış üzerindeki etkisi onu 20. yüzyılın en etkili psikologlarından biri haline getiriyor.

Carl Rogers’ın hikayesi nedir?

1928’den 1939’a kadar Rochester, New York’taki Çocuk Araştırmaları Bölümü’nde psikoterapist olarak çalıştıktan sonra, psikoterapi alanında öncü bir ders verdiği Ohio Üniversitesi’nde klinik psikoloji profesörlüğü aldı. 1940 yılında Minnesota Üniversitesi’ndeki bir konferansta yaptığı konuşma, önerdiği yeni yaklaşımın manifestosu sayılabilir. Amacı belirli bir sorunu çözmek değil, bireyin mevcut ve gelecekteki sorunlarla daha bütünleşik ve hepsinden önemlisi özerk bir şekilde başa çıkabilmesi için büyümesine yardımcı olmak olan bir terapidir. İlk büyük teorik çalışması olan  Danışmanlık ve Psikoterapi (1942) ile Rollo May’in Danışmanlık Sanatı (1939) ile birlikte hümanist psikoloji hareketinin temellerinin atılmasına katkıda bulundu. Ülkemizde en fazla bilinen ve okunan eseri Yaratma Cesareti’dir.

1945’te Rogers, Chicago Üniversitesi’ne taşındı ve burada on iki yıl kaldı ve kısa sürede psikoterapi ve araştırma açısından en iyi bilinen merkezlerden biri haline gelecek bir Danışmanlık Merkezi kurdu. 1957’de Wisconsin Üniversitesi’nde “psikoloji ve psikiyatri” profesörlüğünü aldı ve böylece psikiyatri bölümünde ders veren ilk klinik psikolog oldu.

1969’da bazı meslektaşlarıyla birlikte, dünya çapında ortaya çıkan  Kişi Merkezli Yaklaşımın çeşitli deneyimleri için bir buluşma ve koordinasyon noktası haline gelecek olan Kişi Çalışmaları Merkezi’ni kurdu.

Rogers’ın düşüncesinin temel taşları nelerdir?

Carl Rogers’ın terapideki değişim sürecine ilişkin çalışması şu iddialara dayanmaktadır:

Kişiliğin özü yapıcı ve/veya gelişim odaklıdır. Kişinin potansiyelini gerçekleştirmeye yönelik dürtü, psikolojik iyileşme de dahil olmak üzere vücudun kendini iyileştirme yeteneğini içerir. En iyi koşullar, bireyin herhangi bir tehdit veya tehlike hissi hissetmediği  durumlarda ortaya çıkar. Başka bir kişinin davranışını değerlendirmenin en iyi yolu onun bakış açısıdır. Danışan, terapisti uzman rolündeki biri yerine   özgün, gerçek bir kişi olarak algılarsa daha iyi yanıt verir.

Rogers, 1950’lerde ABD’de moda olan tedavi modellerine (bilişselcilik, psikanaliz, tanımlayıcı-sınıflandırıcı psikiyatrik yaklaşım, tanısal psikolojik yaklaşım) yapıcı meydan okumaya başladı ve hastayı tedavi edilecek bir kişi olarak gören bir yaklaşımdan daha iyi bir şeyin olmadığını savundu. Değer verilmeli ve tüm yanıtları kendisi bulabilmeli, iyileşme ve değişim için gerçek umutlar sunabilmelidir. Bu nedenle Rogers ve May’in düşüncesi, Amerika’da 20. yüzyılın başında Frank Parsons, Jesse Buttrick Davis ve Stones gibi öncülerin çalışmalarıyla bilinen ve destek için yararlı bir disiplin olarak ortaya çıkan Psikolojik Danışmanlığı derinden etkilemiştir. İnsanların eğitimsel gelişimlerinde, eğitimlerinde, evliliklerinde, sağlık hizmetlerinde, uygun araçlar aracılığıyla başkalarıyla etkili ve sorumlu bir şekilde nasıl başa çıkacaklarını bilmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.

Kaynakça: 

R. May, Yaratma Cesareti

A. Maslow, İnsan Olmanın Psikolojisi

A. Maslow, İçsel Yolculuk/ Keşifler

C. Rogers, Kişi Olmaya Dair

C. Rogers, Yarının İnsanı

C. Rogers, Birey ve Toplum

İnsanların vicdanına ve iradesine bağlı olmayan toplum yasaları var mı?

 

Sosyal yaşamı analiz ederken kaçınılmaz soru ortaya çıkıyor.

İnsanların vicdanına ve iradesine bağlı olmayan toplum yasaları var mı? Karl Marx için tarihte bireyin bilincine ve iradesine bağlı olmayan yasalar işliyor. Bu yasalar milyonlarca insanın istekleri ile ortaya çıkar. Ve çoğu zaman bu istekler her birinin istediği yönde hareket etmezler. Sosyal varlığın en doğrudan ve bariz tezahürü insan yaşamının, bilincin, sanatın ve felsefenin bağlı olduğu üretimdir, emektir. Marx’ın toplumun gelişimi hakkındaki görüşlerini özetlediği kilit kavramlar “Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı” eserinin önsözünde sunulmaktadır (1859). “...Yaşamlarının sosyal üretiminde erkekler kendi iradelerinden bağımsız belirli ve gerekli ilişkiler kurarlar, üretim ilişkileri, maddi üretken güçlerinin gelişmesinin belirli bir aşamasına denk gelir. Bu üretim ilişkilerinin bir bütünü toplumun ekonomik yapısını oluşturur, yasal ve politik üstyapının yükseldiği ve belirli toplumsal bilinç biçimlerinin karşılıklı olduğu gerçek temeldir. Maddi yaşamın üretim şekli genel olarak politik ve manevi sosyal yaşam sürecini koşullandırır. İnsanın varlığını belirleyen bilinci değil, aksine, bilincini belirleyen toplumsal varlıktır.” Marx’a göre, zaman içinde üretici güçlerin gelişmesi onları mevcut üretim ilişkileriyle çelişkiye yol açıyor, yasal ifadesi belirli mülkiyet ilişkileridir. Bu sonuncular üretici güçlerin geliştirme biçimi olmaktan prangaları haline geliyor. Marx şöyle diyor: Belli bir gelişme aşamasına geldiğinde toplumun maddi üretici güçleri mevcut üretim ilişkileriyle çelişkili ya da bunun yasal ifadesinden başka bir şey değildir, içindeki mülkiyet ilişkileriyle Oraya kadar açıldılar. Üretken güçlerin gelişme biçimleri, bu ilişkiler onların engellerine dönüşür ve böylece sosyal devrim zamanı açılır. Ekonomik temel değiştiğinde, hemen hemen hemen tüm büyük üstyapı üzerine kuruldu. Bu dönüşümler incelendiğinde üretim ekonomik koşullarında meydana gelen ve doğa bilimlerinin kendi doğruluğuyla takdir edilebilen maddi değişiklikler arasında her zaman ayırt edilmelidir ve yasal, politik, dini, sanatsal veya felsefi yollar, tek bir kelimeyle, ideolojik yollar erkekler bu çatışmanın farkındalığını kazanır ve çözmek için savaşır.  Marx bizlere diyor ki, bireyi kendi hakkında düşündüklerine göre yargılayamadığımız gibi, bu dönüşüm çağlarını da onun bilincine göre yargılayamayız, ancak bu farkındalığın maddi yaşamın çelişkileriyle açıklanmasıdır. Bu sosyal üretken güçler ve üretim ilişkileri arasındaki çatışmadan dolayıdır. Ve Marx’a göre hiçbir sosyal oluşum, yeterli yer veren tüm üretken güçler gelişmeden önce yok olmaz ve eski toplumun bağrında varoluşları için maddi koşullar olgunlaşmadan önce yeni ve üstün üretim ilişkileri ortaya çıkmaz. Bu nedenle insanoğlu her zaman sadece ulaşabileceği hedefleri amaçlamaktadır çünkü daha yakından bakıldığında, bu hedeflerin sadece zaten verildiğinde veya en azından gerçekleşmek için maddi koşullar yapıldığında ortaya çıktığını görecektir.  Marx ana üretim modları olarak Asya, eski, feodal ve modern burjuva üretim modlarını vurgulamıştır. Burjuva üretim ilişkileri Marx’a göre, sosyal üretim sürecinin son “antagonik” formudur. Antagonik bireysel değil, ancak bireylerin sosyal yaşam koşullarından gelir. Fakat burjuva toplumunda gelişen üretken güçler, aynı zamanda bu düşmanlığın çözümü için maddi koşullar sunar. Bu sosyal oluşumla birlikte insan toplumunun tarih öncesi kapanarak koşulunu toplumun bireyinin oluşturmadığı; koşulların oluşturduğu toplum ve bireyleri oluşturmaktadır. Buraya kadar anlatılan Marx tarih felsefesinin temelidir ve daha basit bir şekilde ifade edilmiştir: Bu anlayışın özü, iş faaliyetinde üretim ilişkileri geliştiren keşifle ilgilidir ve isteklerine bağlı olarak farkındalık, ancak insanların doğaya karşı tutumlarını karakterize eden üretken güçlerin gelişim derecesi, kullandıkları iş araçlarında (Üretken Güçler ve Üretim İlişkileri). İnsanların doğayla ve birbirleriyle objektif maddi ilişkilerinin tamamı sosyal varlığı oluşturur. Sosyal varlığın doğaldan ayrılması tarihe materyalist bir yaklaşımın başlangıcıdır, toplumsal varlığın bilincini ve toplumsal gelişmenin belirli iç yasalarını belirleyen şeydir. Üretici güçlerin ve üretim ilişkilerinin birliği, bir toplumun sosyal, siyasi ve manevi yaşam süreçlerini belirleyen maddi yaşamın üretim modunu oluşturur. Marx, toplumun yapısını karakterize ederek çeşitli bölümlerinin ekonomik temelde objektif bağımlılıklarından oluşan dikey bir çizgi inşasına dikkat çeker ve bu işlevi üstlenen üretim ilişkileri tarafından gerçekleştirildiğini savunur. Üretim ilişkilerinin temelinin üstünde politik-hukuki üstyapı yükselir: Devlet ve hukuk, temel farklı bilinç biçimlerine (Temel ve üstyapı) karşılık vererek kültürel-sosyal-siyasi ve ekonomik ağlarını oluşturur.

Marx’taki sosyal ağ gelişiminin kaynağı işlevsel üretim modunun çelişkilerinde yatıyor. Üretken güçler geliştikçe mevcut üretim ilişkilerini aşarlar ve onların engelleri haline de gelirler. Bu ise toplumsal devrime yol açan bir çatışma, eski üretim ilişkilerinin yenileriyle değiştirilmesi, geliştirilmiş üretken güçlere (Sosyal Çatışma, Devrim) karşılık olarak ortaya çıkar. Ancak (kapitalist sistemdeki çatışma üst yapının-üretim ilişkilerinin değişimine pozitif yönlü değişim) gösterebilmektedir.  Bu büyük üstyapıdaki değişimler takip edildiğinde ise genel yasa ortaya çıkmaktadır. Toplumdaki sosyal bozukluklar nesnel koşullar kriz ortamları olgunlaştığında ortaya çıkar. Gerçek içeriklerini belirlemek için bu koşulların ve genel yasaların analizine dayanmalıdır. Ancak yine bu genel yasalar algılandıkları gibi ideolojik yollara değildir. Yani devrim asla gerçekleşmemelidir; çünkü Marx’a göre, üretim ilişkisindeki sınıf çatışmaları zenginliğin yeniden dağıtmak (poker el dağıtımı gibi) üst yapılar içindir, yoksulluğu değil….

Dipnot: Antagonist, kurguda, ana karakteri, engellemekle yükümlü kişidir. Karşı kişi ya da Muhalif düşman olarak da bilinir. Asıl karakterin zıttıdır. “Antagonizm ile yaratmak, üretmek” biçiminde Marx’ın da kullandığı bir terimdir.

Ebeveyn (Anne) Narsisizmi

 

“Çocuk dünya tarafından nasıl kabul görüyor veya reddediliyorsa sonradan kendini o şekilde kabul veya reddeder. Bu esnada anne baba ve kardeşlerin bir aile yapısı içinde anahtar işlevi vardır, çünkü sağlıklı bir güven geliştirmede çocuğa uygun veya elverişsiz şartlar sunabilirler. Çocukla en yoğun ilişki içinde olan anne olduğu için yaşamın ilk yıllarında genelde en önemli kişi annedir.” Barbel Wardetzki

Ebeveyn Narsisizmi

Kızını yetişkinliğe kadar hasta eden annenin kıskançlığı olarak kabul edilmektedir. Narsist bir anne kızını pek çok nedenden dolayı kıskanabilir: görünüş, başarılar, maddi mal varlığı, gençlik ve hatta babasıyla olan ilişkisi… Her annenin mükemmel ebeveyn olduğuna ve çocuklarını koşulsuz sevdiğine dair bir inancımız vardır ama bazen tam olarak durum böyle olmuyor. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip bir anne, kızını kalıcı bir mülk olarak görebilir.

Ancak kız çocuğu annesinin annesi ya da onun bir uzantısı (uzvu) değildir; her birey kendi kişiliğiyle, düşünceleriyle, arzularıyla, duygularıyla benzersiz olmak için doğmuştur. Sağlıklı anneler kızlarıyla gurur duyar, onların başarılarından heyecanlanır, daha fazlasını ve daha fazlasını ister, narsist bir anne ise kızını bir tehdit olarak algılar ve onun büyümesini kıskanabilir.

Çocukken, eğer dikkat anneden uzaklaştırılırsa, bu kız ağır bir misillemeye, aşağılanmaya ve hatta cezaya maruz kalır ve bu da yetişkinliğe kadar psiko-duygusal hasara neden olabilir. Bu eylemleri doğrudan kendisi yapabileceği gibi bazen de büyük kardeşlere veya geniş aile yapısında aile içindeki akrabalara verebilir de…hatta babayı da devreye alabilir. Narsist bir anne genellikle kızını birçok nedenden dolayı kıskanır: görünüm, başarılar, maddi mallar, gençlik ve hatta babasıyla olan ilişkisi.

Pek çok insan kıskanılmanın iyi ve arzu edilen bir şey olduğuna, özgüvenlerine iyi geldiğine inanır, başkalarının da onları fark ettiğini ve kendilerini “tehdit altında” hissettiklerini düşünür. Ama gerçekte kendi anneniz tarafından kıskanılmak hiç kimsenin istemeyeceği bir şeydir.

Her çocuk annesine güvenmeyi, tüm güzel anlarını paylaşmayı, başarılarını kutlamayı ve neşelendirebileceği en iyi arkadaşının olmasını umar; ancak gerçek narsist bir anneyle ilişki de kavgalar ve sürtüşmelerle işaretleneceği anlamına gelir. Ortada nedensiz nafile nedenler bile olsa… çocuğa karşı provokasyonlar da süreklidir.

Narsist anneler kızları büyürken genellikle bu kıskançlığı algılamakta zorlanırlar çünkü bu bir çocuğun beklediği bir şey de değildir. Çünkü onu dünyaya getiren varlıktan kuşku duymak en son çocuğun yapacağı şeydir. Her annenin mükemmel olduğuna ve çocuklarını koşulsuz sevdiğine dair bir inancımız var, ancak bazen durum tam olarak böyle olmuyor. Bazıları bu garip davranışı fark eder ve anne kıskançlığının var olduğunu anlar. Kıskançlığı anlayan çocukta  anneden nefret etmeye başlayabilir ve her ikisi için de çelişkili ve yorucu bir tavır ortaya çıkabilir. 

Ancak çocukluk döneminde anneleri tarafından kıskanılan kızlar bu durumu genellikle göremezler, bunun yerine her zaman yanlış bir şeyler yaptıklarına inanırlar. Hatanın kendilerinde olduğunu kabul ederler. Sorun, annelerin kullandığı bu yaklaşımın olumsuz duyguları içselleştirmesi, çocuğun asla kendini “yeterince iyi” olmadığına dair düşünmesine yol açmasıdır ve böyle bir çocuk ileriki süreçte güvensiz bir yetişkin adayı olacaktır.

Anne kıskançlığının kızının bütünsel gelişiminde engeller yaratabileceğini belirleyen bazı faktörler var. Öncelikle, sağlıksız bir ortamda, narsist bir anneyle doğmanızın çocuğun hatası olmadığını, ancak çocuğun daha sağlıklı bir yuva doğabilmesi için filtrelemenin ve kendisine bakmanın yolları olduğu hakkında bilgilendirilmelidir.

Narsist bir anneyi tanımlamak acı verici ve kafa karıştırıcı bir süreç olabilir. İnsanlar genellikle yıllarını annelerinin davranışlarını anlamaya çalışarak ve onların aşırı mı tepki verdiklerini yoksa çok hassas mı olduklarını merak etmişlerdir. Ancak narsist bir annenin karakteristik tuhaflıklarını tanımak, aile dinamiklerini daha iyi anlamak önemli bir adım olabilir.

Patlayıcı reaksiyonlar gösteren anne

Narsist bir annenin çarpıcı bir özelliği, abartılı duyarlılığı ve eleştiri ya da aksiliklerle karşılaştığında patlayıcı tepkiler verme eğilimidir. Kolayca gücenir ve herhangi bir yorumu kendi mükemmel, harika imajına yönelik kişisel bir saldırı olarak yorumlar. Bu abartılı hassasiyet imajinasyonu öfke patlamalarına yol açar; narsist anne kendini izole edebilir, bağırabilir, hakaret edebilir ve hatta sizi tekrar üstün hissetmeniz için aşağılamanın yollarını arayabilir.

İrade empozesi

Narsist bir anne, başkalarının kendisine hizmet etmek ve ihtiyaçlarını karşılamak için var olduğuna inanan, ilişkilere dair çarpık bir bakış açısına sahiptir. Çocuklarını duygusal olarak sömürmekten, kendi istek ve arzularını tatmin etmek için onları manipüle etmekten çekinmeyecektir. Bu sömürü, sürekli ve özel ilgi talep etmekten, onların bireyselliklerini ve arzularını dikkate almadan kendi istek ve arzularınızı çocuklarınıza empoze etmeye kadar farklı şekillerde kendini gösterebilir. Çocuklarını belirli kariyer yollarını, hobileri veya etkinlikleri takip etmeye zorlayabilir, kendi hayal kırıklıklarını ve yerine getirilmemiş arzularını onlara yansıtabilir.

Duygusal şantaj

Narsist bir annenin en yıkıcı özelliklerinden biri, istediğini elde etmek için duygusal şantaja başvurma eğilimidir. Kendi isteklerine boyun eğmenizi sağlamak için kendinizi suçlu, daha az sevilmiş veya yetersiz hissettirmek gibi manipülatif stratejiler kullanıyor. Beklentilerini karşılamazsanız sevgisini, ilgisini veya duygusal desteğini geri çekmekle tehdit edebilir. Bu duygusal şantaj, çocuğun çatışmalardan veya reddedilme duygularından kaçınmak için annesinin emirlerini yerine getirme konusunda baskı hissettiği zehirli ve kafa karıştırıcı bir ortam yaratır.

Duyguların değersizleştirilmesi

Narsist bir anne, çocuğunun duygularını tanımakta ve onaylamakta güçlük çeker. Çocuğun meşru duygu ve sorularının önemini küçümser, değersizleştirir ve hatta inkar eder. Endişelerinizi, üzüntünüzü veya şüphelerinizi paylaştığınızda, duyarsız bir şekilde yanıt verebilir, duygularınızı göz ardı edebilir veya endişelerinizle alay edebilir. “Abartıyorsun”, “endişelenecek bir şey yok” veya “şikayet (Anadolu’da sızlanmayı bırak) etmeyi bırak, ihtiyacın olan her şey sende var” gibi şeyler söyleyebilir. Narsist anne, sürekli olarak çocuğunun duygularını ve sorularını geçersiz kılarak kontrolü sürdürmeye ve kendi üstünlük görüşüne meydan okuyabilecek yüzleşmelerden kaçınmaya çalışır.

İlgi odağı

Narsist annelerin ilgi odağı olma konusunda doyumsuz bir ihtiyaçları vardır. Herhangi bir durumu parlamak ve dikkatleri kendilerine çekmek için bir fırsata dönüştürme eğilimindedirler. Başarılarınızı paylaşıyorsanız, ilgi odağını hızla kendi başarılarına kaydıracaktır. Hemen hemen her zaman sohbetleri tekeline almanın ve tüm gözlerin onun üzerinde olmasını sağlamanın bir yolunu bulacaktır. Bu sürekli ilgi odağı olma ihtiyacı, narsist bir annenin temel özelliklerinden biridir. 

Sürekli eleştiri

Narsist bir annenin başarılarınızı küçümseme ve çabalarınızı değersizleştirme alışkanlığı vardır. Başarılarınızı paylaştığınızda, olumsuz yorumlarla, eleştirilerle ve cesaretinizi kırarak karşılık verir. Başarılarının önemli olmadığını veya herkesin aynı şeyi yapabileceğini söyleyerek başarılarını küçümseyebilir. Ayrıca görünüşünüz, yetenekleriniz veya seçimleriniz hakkında aşağılayıcı yorumlarda bulunarak kendinize olan güveninizi ve özsaygınızı zedeleyebilir. Bu sürekli eleştiri, kendinizi yetersiz ve beceriksiz hissetmenize, narsist anneden sürekli olarak nadiren kabul edilen onay ve onay aramanıza neden olur.

Başkalarıyla kıyaslama

Narsist bir annenin sizi aileniz, arkadaşlarınız veya tanıdıklarınız olsun diğer insanlarla karşılaştırma eğilimi vardır. Bu karşılaştırmaları onu küçümsemek ve kendi üstünlüğünü pekiştirmek için kullanıyor. Başkalarının sözde başarılarını ve niteliklerini vurgulayabilir, farklı açılardan sizden nasıl üstün olduklarını vurgulayabilir. Bu karşılaştırmalar, sürekli olarak dezavantajlı duruma düşürüldüğünüz ve gerçekçi olmayan standartlara ulaşmanız için baskı yaptığınız, rekabete dayalı bir aile dinamiği yaratır. Bu sürekli rekabet, kardeşler arasında gerginlik ve çatışma yaratır ve duygusal açıdan sağlıksız bir ortama katkıda bulunur.

Kontrol ve esneklik

Narsist bir anne, her şeyin kendi istediği gibi yapılması gerektiği konusunda çarpık bir görüşe sahiptir. Farklı görüşlere veya kendi istekleriyle uyumlu olmayan kararlara tolerans göstermez. Kendi seçiminden günlük yaşamın en önemsiz ayrıntılarına kadar dünya görüşünü etrafındaki herkese empoze eder. Başkalarının kendi taleplerine boyun eğmesini beklemekle kalmaz, aynı zamanda karşı çıkıldığında ya da itiraz edildiğinde kızgınlıkla olumsuz tepki verir. Esnek görünmek ve çocuğu kontrol etmek, narsist bir annenin karakteristik davranışlarındandır.

Narsist bir anneyle yaşamak son derece zorlayıcı olabilir ve duygusal sağlığınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Sağlıklı sınırlar koymak ve özgüveninizi geliştirmek için bu davranışları tanıyıp destek aramak önemlidir. Bireysel veya grup terapisi, narsist bir anneye sahip olmanın duygusal sonuçlarıyla başa çıkmak için onun görüş ve eleştirilerinden bağımsız bir öz değer duygusu oluşturmak için değerli bir araç olabilir. Narsist annenin sizden talep ettiği gibi değil, olduğunuz kişi için değer verilmeyi ve sevilmeyi hak ettiğinizi hiçbir zaman unutmayın.

Kaynak:

Barbel Wardetzki- Dişi Narsisizm-Uçlarda Yaşayanlar

1500 yıllık Germanica antik Roma kenti, Caligula ve Kahramanmaraş

 

Germanicia Antik Kentti

Germanicia, günümüzde Kahramanmaraş’ta bulunan antik Roma kentidir. 2007 yılında kazı çalışmalarına başlanan kent mozaikleri 2018 yılında gün ışığına kavuştu. 

1500 yıldan bu yana toprağın altında keşfedilmeyi bekleyen antik kente adını veren Roma İmparatoru Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus’u yani nam-ı diğer Caligula’nın yaşamına kısaca göz atmaya ne dersiniz…

Caligula 

Germanicia kentine adını babasının adını veren Roma’nın en kanlı imparatoru Caligula ise M. S 12’de doğmuştur. M.Ö 15- M.S 19  arasında Roma yönetiminde etkin olan General Germanicus Julius Caesar Claudianus, Julios Claudion Hanedanı mensubudur. M.Ö 9 yılında babasının Germania’da (Almanya) kazandığı zaferin onuruna Caligula’ya Germanicus lakabı verilmiştir. Germanicus M.S 18 yılında uyuşuk Roma İmparatoru Tiberius tarafından Asya’ya gönderildi. Kapodokya ve Kommagene krallarını yenerek bu bölgeleri Roma eyaletine dönüştürdü. Tiberus M.S 19 yılında öldü. Kaynaklara göre onu yatağında yastıkla boğarak öldüren Caligula’nın kendisidir.

Caligula, ünlü General Germanicius Julius Caesar Cladianus’un oğlu olarak Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus adıyla doğdu. “Küçük Asker Çizmesi” anlamındaki “Caligula” ismi, çocukluğunda onu çok seven askerler tarafından ona bir lakab olarak takıldı. Caligula (Gaius) 38 yılında Kommagene Krallığı’na getirdiği Antiokhos’u 3 yıl sonra tahttan indirdi. Bu olayın sonrasında da Alman koruması tarafından kanlı bir suikast sonucu öldürüldü. M. S. 41 yılında Caligula’nın yerine Tiberius Claudius Caesar Augustus (dayısı) Germanicus çıktı.

Çılgın İmparator Caligula M. S. 31’de Roma’nın tahtına oturuyor. İkitdarının ilk yıllarında oldukça cömert, yasaları yumuşatan ve ülkeye refah sunan bir imparator portresi çizer. Onun ve Roma’nın sonunu hazırlayan süreçte insanları büyük bir hevesle öldürülüyor, asilzade kadınlara tecavüz ediyor. Zenginler soyuluyor ve asılıyor. Caligula’nın atı hükümetin lideri gibidir ve senatoya atanmış bir senatördür. Roma’nın geleceği rehin tutuluyor, gerçekliğin kendisi ele geçirilmeye hazır ve her yerde Caligula’nın kulakları vardır. Ve Caligula Aşk tanrıçası gibi giyinerek kendisini halka farklı bir persona ile sunarak şarkılar söyler. Sirk (panayır) gösterileri düzenletir.

Caligula ismi kendisine, Roma lejyonerleri tarafından giyilen kaligalara atıfta bulunarak “küçük asker çizmesi” anlamına da gelir. Caligula’nın bu lakaptan nefret ettiği de ifade edilir tarihçiler tarafından…

Caligula’nın Roma İmparatoru olduğu sonraki (M.S 31- M.S 41) yıllarda sadizm, zulüm, müsriflik ve cinsel sapkınlığıyla tanınan bir canavar olduğunu gösteriyor gibi görünüyor (bazı kaynaklar şüpheli olsa da). Yine tarihçiler onun epilepsi hastası olduğunu ve sık sık nöbetler geçirdiğini de iddia etmektedir. Ancak Thomas Hobbes’in Leviathan eserinde halkına zulüm eden Roma imparatorlarının mezarlarının bilinmeyecek bir yere yapıldığı ve imparator adına yapılan heykellerin yok edildiği yönündedir. Ziyadesiyle kötü imparatorları adlarını tarihten silmeye çalışırdı Roma devleti ve halkı…

Edebiyat Tarihine Adını Kanlı Bir Diktatör Olarak Yazdıran İmparator

Fransız yazar Albert Camus’un tiyatro oyunu olarak kaleme aldığı eseri “Caligula” zihinsel tiyatro oyunu içinde oldukça etkili diyebilirim. Anlam konsantrasyonu, düşünmeye zaman bulabilmek ve en önemlisi bazı anlarda dayanılmaz duygularla baş edebilmek için üretime ara vermenizi gerektirir. Güldüm, ağladım, dehşete düştüm, hayran kaldım ve hem estetik hem de entelektüel zevk aldım. En başında şöyle düşünmeyi başaracaksınız: “Sahnede olacaklara seyirci daha fazla dayanamayacak.”

Kısaca kitabın özeti şöyledir: “Caligula”nın tarihsel anlatısını daha detaylı olarak kitaptan okuyabilirsiniz. Caligula hayalperest, idealist, vicdanlı ve eğitimsiz, genç Roma imparatorunun ellerinde kukla olması için çevresinin tam da ihtiyacı olan figürdür. Baldızı Druzilla ölür ve Caligu’la da bu ölümün ona verdiği acıdan dolayı evrenden intikam almaya başlar. Savaşları ateşleyen, çevresini yok eden bir diktatör doğar.

Kitabı okuduğunuz da ve Caligula’nın hayatını biraz araştırdığınızda “diktatör pişirmenin tarifi nedir?” sorusunu soracaksınızdır kendinize… Eğitim eksikliği, kendi haklarına inanç ve her şeye gücü yeten. Böylece çocuğunu sonsuz seven, ona her şeye izin veren, kendine olan sevgisini kaybetme korkusuyla, dünyanın kaprislerini yapmak zorunda olduğuna inanan bir canavar yetiştirir.

Roma İmparatorluğu’nun hazinesi bomboş ve Roma heybetini kaybediyor. Caligula bir çıkış yolu bulur. Mal sahibi olan herkesin soyundan gelen mirasçılarını mahrum eder ve mülkü devlet yararına yeniden yazar. Ve sonra isim listesi hazırlanarak bu mülk sahipleri tek tek öldürülüyorlar ve Roma’nın refahı böylece arttırılmış oluyor. Mantıklı, adil ve her şey yüksek amaçlar Roma uğrunadır.

“Roma İmparatorluğu’nda özgürlükle yalnızım. Sevinin! Sonunda size özgür olmayı öğreteceğim! Herkese eşitlik hediye edeceğim.”

Roma da olduğu gibi birçok imparator sınırsız güce sahiptir, ancak Caligula bu gücü kısıtlamadan ilk kullanan imparator olmuştur. Mal mülk Patrislilerden alınıyor, eşler devlet evlerine veriliyor, çocuklar öldürülüyor, ama üç yıl önce saf bir senatör Caligula’nın yönetilmesi bu kadar kolay olacağından eminlerdir.

Caligula kibar olduğunu düşünüyor, “mantıksal” olarak daha fazla insanı öldürebileceğini düşünüyor ama öldürmez, bu yüzden onlara hayat verdi. Halkı doyurmak için açlık ilan ediyor. Sevdiğine zehir verir, onu öldüreceğini önceden uyarır, ölmeye hazır olduğunda ise şaka yaptığını, ilaçtır, zehir değil, demiştir.

Benim için bu performans Roma İmparatorluğu ile ilgili değildi, hatta Hitler, Stalin ve Putin ile ilgili değildi. O, dünyaya hükmetmek ve tam teslimiyet isteyen her bireyin içindeki canavarla ilgilidir. “Hepsi benim yolum!” Canavar kendini tanrıya taklit eder, öldürmeden hayat verir. Netice de her insanın içinde tanrısal bir melek bir de şeytani canavarın olduğunu yaşamıyla göstermiştir Caligula.

İnsanın geliştirmeye çalıştığı ideal “Benlik”, tam olarak bu mümkün hepsi Caligula’ya göre bu evrenin bilgisi değil, kendisine uyma zorunluluğu, kendine din icat edip etrafındakileri kendine tapan kölelere dönüştürmektir.

Caligula: “Yaşıyorum, öldürürüm, yaratıcının gücünün bir şakaya çarptığı yok edicinin tüm gücünün sarhoşluğunu onaylıyorum.” Mutlu olmanın anlamını ötekini yok etmekte olduğuna kendisini inandırmıştır. “İşte mutluluk, beklenen kurtuluş, dört bir yanımdaki saygısızlık, kan ve nefret, tüm hayatını sürdürebilecek bir insanın eşsiz mahremiyeti, cezasız cinayetin muazzam sevinci, insan hayatını ezen acımasız mantık.” Kitap Caligula’nın durdurulması için yalvarmasıyla bitiyor, zaten yapamaz.

Caligula, insanlığın kendi iç cehennemime inmiş imparator olarak ona körü körüne itaat etmeye, onun deliliğine, zalimliğine dehşete düşen Roma halkı sonunda pişman olur ve onu öldürürler.

EŞZAMANLILIK

 

Carl Gustav Jung “Nedensel olmayan birlikteliğin ilkesi olarak eşzamanlılık (Synchronizita ve diğerleri akausaler Zusammenhaenge 1952)” adlı çalışmasında “eşzamanlılık” ya da “eşzamanlama” kavramını şu şekilde anlaşılmıştır.

v Jung, modern fiziğin yaptığı çok sayıda keşif sonucunda eşzamanlılık kavramının doğa yasalarının mutlak geçerliliğini paramparça ederek onları göreceli hale getirdiğine ve aynı zamanda felsefi bir kavram olarak “nedensellik” kavramının ortaya çıktığına inanıyordu. Doğa kanunları ilkesi göreceli hale getirildi ve bunun yalnızca istatistiksel olarak geçerli olduğunu kanıtlayarak, “tesadüf” alanını ve bu nedensel olmayan olayı açıklayan bir ilke olarak “eşzamanlılık” ilkesinin varlığını ileri sürdü.

v Bu “eşzamanlılık” bir tür eşzamanlılıktır, yani “zaman ve mekâna göre zihinsel” olarak koşullandırılmış bir göreliliktir (hem zamansal hem de mekânsal olarak biri ya da diğeri neden olur. “Anlamlı tesadüf” terimi anlayamadığımız olguları nesnel bir ilişki olarak değil, nedensellik açısından açıklayan bir ilke olarak adlandırılmak üzere kullanılır.

v “Eşzamanlılık” esasen anlamlı olan ancak nedensel olarak bağlantılı olmayan iki olayın eşzamanlı olarak ortaya çıkmasına dayanmaktadır, dolayısıyla basitçe iki olayın aynı anda meydana geldiği anlamına gelir. Eşzamanlılığın aksine benzer bir anlam, yani özel bir anlamı var. Bu nedenle “eşzamanlılık”, belirli bir zihinsel durumun, deneğin mevcut durumuna derinlemesine karşılık geliyor gibi görünen bir veya daha fazla dış olayla eş zamanlı olarak ortaya çıkması anlamına gelir.

(4) Eşzamanlılık, halihazırda bilinen (zorunlu ancak mutlak olmayan) üç “uzay, zaman ve nedensellik” faktörüne dördüncü olarak eklenmesi gereken entelektüel açıdan gerekli bir ilkeyi varsayar. Yani, “nedenleri entelektüel açıdan bile ele alınamayan olayların” açıklamalarının artık tamamen tesadüf olarak kabul edilmemesi, nedensel bir açıklamanın bulunmaması nedeniyle anlamlı bir ardışıklık olarak değerlendirilmesi prensiptir.

v “Eşzamanlılık” aşağıdaki üç türde ortaya çıkar.

a)    Eş zamanlı olarak gerçekleştiği algılanan nesnel süreçlere karşılık gelen belirli zihinsel içeriklerin tesadüfü.

b)    Görüşlerin (rüyalar, vizyonlar) eşlik ettiği öznel zihinsel durumların tesadüfü, bunlar uzak da olsa, az ya da çok eşzamanlı, az ya da çok “eşzamanlı” meydana gelen nesnel olayların güvenilir örnekleridir. Daha sonra bir refleks olduğu ortaya çıkan bir şey.

Algılanan olayın gelecekte meydana gelmesi dışında vs. ile aynıdır, ancak bu olayla olan örtüşme yalnızca şimdiki zamandaki bir yanılsama ile temsil edilebilir.

 

Basitçe Eş Zamanlama nedir?

Eş zamanlama terimini Carl Gustav Jung tarafından tanımlanmıştır. Jung bunu “anlamla bağlı ancak akla bağlı iki olayın eşzamanlılığı”na atıfta bulunmak için kullandı. Bu hepimizin yaptığı bir fenomen deneyimlidir. Eş zamanlama için birkaç örnek vermek gerekir.

- Uzun zamandır görmediğiniz birini hatırlarsınız ve kısa bir süre sonra onunla karşılaşırsınız.

- Bir ülkeyi düşünüyorsunuz ve kısa bir süre sonra bu ülkeden bir yerliyle tanışıyorsunuz.

- Kafanızda bir şüphe var ve aniden onu temizleyecek (şüpheye yönelik) bir kitap buluyorsun.

İnsan düşünce konseptinde neden-sonuç yasasını düşünmeye alışkındır, yani her şeyin bir nedeni vardır, her etki bir amaç uğruna gerçekleşmektedir.

Ama bu “senkronize” gerçekler nasıl gerçekleşiyor?

Son zamanlarda “çekicilik” ve “görselleştirme” konsepti moda oldu, eski fenomenler için yeni isimleri şöyle açıklayabiliriz:

Attraction Yasası Jung’un 1952’de “Synchronizität als Prinzip” adlı makalede “Cazibe Yasası” olarak adlandırdığı şey olduğunu söyleyebilir miyiz?

O zaman kendi kendime cevap veriyorum:

Muhtemelen hepimiz zamanlama deneyimi yaşadık. Ama bu fenomen hakkındaki düşündüğüm şey öncelikle bu fenomeni yorumlamayı öğrenmeliyiz. Eş zamanlama fenomeni tesadüfen gerçekleşmez, o yüzden anlamını aramalıyız.

Sosyal ağlar Jung hakkındaki Pauli etkisi hakkında makalelerle dolu. Sizi bu fenomeni araştırmaya ve deneyimlerinizi paylaşmaya davet ediyorum

Sizin veya çevrenizdeki kişilerin gerçekleştiği, birçok kişinin benzer durumların yaşadığını göreceksiniz.

HANNAH ARENDT: İKİ SAVAŞ ARASINDA DÜNYADA YANKILANAN DÜŞÜNCEDİR

 

HANNAH ARENDT: İKİ SAVAŞ ARASINDA DÜNYADA YANKILANAN DÜŞÜNCEDİR.

 

Hannah Arendt 14 Ekim 1906’da Hannover (Almanya) doğumludur. Zengin ve seküler bir Yahudi tüccarının kızıdır. Arendt, ekonomik açıdan refahı özgürce inceleyerek eleştirel ruhtan vazgeçmeden kendi dönemini düşünebilen ender düşünür kadınlardandır. Nasyonal Sosyalizmin yükselişiyle sürgüne gitmek zorunda kalmasına rağmen 20. yüzyılın en önemli politik teorisyenlerinden biri haline gelmiştir.

 

Ergenlik çağında, 14 yaşındayken Immanuel Kant’ın eserlerini okumuştur. Biyografisi, başarılı bir o kadar tutkulu olduğu 1924’te Marburg’da üniversite eğitimine başladığında hocası Martin Heidegger ile tanıştığını bilmemizi sağlamaktadır. Arendt aynı zamanda Heidegger’le yakın entelektüel ve duygusal bir ilişki de kurdu. Sonrasında Freiburg’da felsefe okumaya devam etti ve 1928’de Heidelberg’de St. Augustine’de “Aşk Kavramı” başlıklı teziyle doktora yaptı.

1933’ten itibaren Adolf Hitler tarafından yönetilen Yahudilere zulüm, iktidara ulaştıktan sonra, Filistin’e göç etmek isteyen genç Yahudilere yardım etmek için aktif olarak çalıştığı Paris’e taşınmaya zorladı. Dört yıl sonra Nazi rejimi vatandaşlığını geri çekti ve 1951’de Amerikan vatandaşlığını kazanana kadar vatansız olarak yaşadı. Bu sayede yoğun bir profesyonel faaliyet geliştirebildi.

 

Gazeteci, Öğretmen, Entelektüel Arendt

Arendt çeşitli medyada politik ve sosyal konularda gazeteci olarak çalışmanın yanı sıra New York, Chicago, Columbia ve Berkeley üniversitelerinde profesörlük görevi de yürütmüştür. 1959’da Princeton Üniversitesi’nde öğretmenlik yapan ilk kadın oldu. Her zaman halka açık bir şekilde “tehlikeli düşünceler yoktur,” diye düşünce özgürlüğünü savundu. Arendt’e göre, insanın kendisini düşünmesi tehlikelidir.

20. yüzyılın ilk yarısında iki dünya savaşının şiddetiyle karakterize tarihi bir döneme tanıklık durumu, Arendt’in hakların kırılganlığının ve vatandaşların kalıcı olarak maruz kaldığı hassasiyetin farkında olmasını sağladı. “Özgürlüğün düşmanları değişir ama yok olmazlar,” düşüncesini tekrar tekrar ısrar ederek dillendirmiştir. Bu yüzden onun kararlılığı ve zamanına olan bağlılığıdır denilebilir.

Bir cerrahın kendi yeteneğiyle, analiz yeteneğini gibi düşünce alanlarına müdahale etmede doğru bir neşter gibi kullandı kalemini ve konferans konuşmalarını. Çevresindekiler dönemin konjonktürü gereği onun gerçekliğini parçalamak için dürüstlüğünü ve bağımsızlığını kıskandı. Ancak Arendt kültürel çevresinin baskılarına boyun eğmedi. Siyonizm de dahil olmak üzere herhangi bir ideolojiyle özdeşleşmeyi reddetmiştir.

Hem doğru kelimeleri, her zaman hareket eden bir hedefe yöneltilen dartlara dönüştürdü hem de keskin cümleleri onu dinleyenlere “düşünce enjekte” etme şeklinde ortaya çıkan penisilin gibidir. İsrail devletinin kurulması vesilesiyle ambages olmadan şöyle demesine şaşmamalı: “Hayatımda hiçbir halkı veya kolektifi, ne Alman halkını, ne Fransızları, ne Amerikalıları, ne işçi sınıfını, ne de bunun gibi bir şeyi ‘sevmedim’, gerçekten sadece arkadaşlarımı 'seviyorum' ve bildiğim ve inandığım tek aşk türü insanlara sevgidir.”

O, Yorulmak bilmeyen düşünce işçisi, çevik kalem yazarının aminleridir. The New Yorker’da haftalık makaleler yayınlıyordu ve hak sahibi olma hakkını savunmak için ısrar ediyordu. Başlıca eserleri arasında: İnsanlık Durumu, Sivil İtaatsizlik, Şiddet Üzerine, Devrim Üzerine, Sorumluluk ve Yargı, Geçmişle Gelecek Arasında, Eichmann Kudüs’te: Kötülüğün sıradanlığı ve Karanlık Zamanlarda İnsanlar, Totalitarizmin Kaynakları.

 

Dünün ve Bugünün Totalitarizmi

1951’de Totalitarizmin Kökenleri, anti-semitizm, emperyalizmin ve totalitarizmin doğuşunu ve tarihsel gelişimini gözler önüne seren kapsamlı bir çalışma yayınladı. Yazıları aracılığıyla popülist kitle liderlerin insanları pasif ve sessiz tebaaya dönüştürmek için takip ettikleri siyasi stratejiyi ve politik hileleri kaleme aldı.

Diğer taraftan, birçok siyasi liderin, sık sık popülist seçmenleri sürekli stratejiler ve yanlışlarla baştan çıkarmaya çalıştığı bir stratejiydi. Arendt; siyasilerin stratejik gerçeklik yalanlarına sığınarak belli bir güce ulaşmadan önce ihtiyaçları olan propagandalarını insani gerçeklere karşı aşırı olduğu için onları nitelerken “küçümseme” olarak tanımlanmıştır.

 

Ölümünün üzerinden yaklaşık yarım asır geçmesine rağmen Arendt’in özgürlükçü sesi hala güçlü bir şekilde yankılanmaktadır.

Zamanının İlerisinde Arendt

Arendt için belki de içine doğduğu iki savaş konjonktürü dünya için Nietzsche’nin deyimiyle düşünce dünyasında günümüz perspektifinden baktığı için bir tür “prematüre doğum” olduğu söylenebilir. Ve yine de hayatı boyunca yüzleşmek zorunda kaldığı zorluklara rağmen ahlaki ilkeleri savunmak için kusursuz bir özerklik için kalıcı bir miras bırakmıştır. Bu nedenle ne kişisel kararları ne de eleştirel düşüncesi hiçbir zaman solgun kalmayacaktır denilebilir.

 

Aslında, zamanla çeşitli Avrupa ülkelerinde ve ABD'de politik teori çalışmalarının katılığı ve derinliği için çeşitli ödüller ve övgüler almasına rağmen, 'dünyamızda hiçbir şey daha geçici, daha az istikrarlı ve katı değildir' Bu tür bir başarı, şöhret getirir; hiçbir şey başarıdan daha hızlı ve hızlı gerçekleşmez."

 

Şu anki ABD başkanı Joe Biden, senatör olarak ilk dönemine başladığı, 28 Mayıs 1975’te Arendt’e mektup yazarak “Siyasette Yalan”ın bir kopyasını da istemiştir. Arend bu eserinde reklam makinelerinin yarattığı yalanları ve pazarlamanın politik yaşamı manipülasyonu üzerindeki etkisini analiz etmektedir. Provalar aynı zamanda sahte haberlerin yumurtadan çıkmasını ve çoğalmasını öngörüyordu.

Arendt son günlüklerinden birinde şöyle kaleme alıyor düşüncesini ve onun düşünce özgürlüğünün ne kadar sağlıklı, hümanist ve dokunaklı bir gösterge yansıması olarak da okunabilir: “Ölüm, yaşadığımız yaşam için ödediğimiz bedeldir. Bu bedeli ödemek istememek çok acınasıdır.” Arendt’in erken geldiği dünya yaşamı 1975 yılında sonlanmıştır. 

Günlüğüne yazdığı notla biz insanlara bu dünyada düşünceden korktuğumuzu ve her şeyden korktuğumuzdan daha çok düşünceden korktuğumuzu imler. Hatta ölümden daha çok düşünceden korkarız. Çünkü düşünce yıkıcı ve devrimcidir. Totalitarizm için korkunçtur. Düşünce ayrıcalıklara, kurumlara ve rahat adetlere (geleneklere) karşı acımasızdır; düşünce düşünmeye engel yasaların dışındadır. Otoriteye kayıtsızdır, geçmişin bilgeliğine karşı da ikmalsizdir.