"Kısacası; saçlarım, gözlerim, dişlerim ve daha bozulmamış vücudumla gençliğimde ne çirkin, ne de güzeldim. Ben bunu önemli bir kazanç sayarım. Çünkü çirkinlik bir anlamda, güzellik bir anlamda saplantı yaratır insanda. (...) En iyisi kimsenin gözünü kamaştırmayacak, kimseyi ürkütmeyecek düzgün bir yüzü olmalı insanın. Ben böyle biri olduğum için kız arkadaşlarımla olsun, erkek arkadaşlarımla olsun anlaşmakta zorluk çekmedim."
Sand gençlik dönemini kitaplar okuyarak, kendini eğlendirmek için ufak yazılar kaleme alarak geçirir. Gelecek üzerine planlar yapmaz, varolanı yaşamayı ilke haline getiren yapısı vardır. Bilinmeyen gelecekten korkar, nostaljiyi sever, bugünkü anı (şimdiki an) zamanı yaşar. Hayatım isimli kitabında yaşama dair düşüncelerini şöyle aktarır:
"Gelecek günleri özlemekten çok onlardan korkuyorum. Geleceği düşünmeyi hiç sevmemişimdir. Bilinmeyen korkutur beni. Hüznü veren geçmişi daha çok severim. Şimdiki zaman, istenilmiş olanla elde edilmiş olan arasında bir çeşit uzlaşmadan başka bir şey değildir. İnsan şimdiki zamanı olduğu gibi kabul eder ve ona ses çıkarmadan katlanır. Çünkü daha başka şeylerin de olduğu gibi ses çıkarılmadan katlanıldığı bilinmektedir. Ama yarın neyi kabul edeceğimizi ve neye katlanacağımızı kestirebilir miyiz?"
1822 yılında "Casimir" diye bilinen Francois Dudevant'la tanışır. Casimir güleç yüzlü, asker tavırlı bir gençtir. Sand onun şakacı mizacından hoşlanır. Casimir, Sand'a "yaman bir delikanlı" olarak görür. Belki de Casimir'i, Sand'la evlenmeye isteklendiren bu bakış açısıdır. Bir Sand'a gösterdiği ölçülü, güvenilir dostça tavırları... Sand, Casimir'in evlenme teklifini onaylarken bir aşık olarak davranmaz; mantığını kullanır, onun sevimli, iyi bir insan olmasıyla yetinir. Kararını verdiren aşk duyguları değil, hayatı boyunca sürecek olan mantıklı düşünceleridir. Sand'ın şu sözlerinden bunu anlayabiliriz:
"Gönlüm hiçbir vakit kafamın haberi olmayan bir şey yapmamıştır. Bedenimden gelen tedirginlik de hiçbir vakit doğru düşünmemi kösteklememiştir, hiçbir vakit insanların sözlerini kuşkuyla karşılamamı engellememiştir. Demek Casmir'in düşünceleri sevimli gelmişti bana."
Eylül 1822'de evlenirler; ama kısa süre sonra Sand evliliğin ona göre olmadığını anlar. Paris'in dışında oturdukları köy evindeki monoton yaşam, evliliği iyice çekilmez kılar. Sıkıntılı, iki kişiyi içeren tek kişinin yalnızlığı başlar. Sand'da hayattan iğrenme duygusu gelişir. Kendisini Casmir'in hayatını engelleyen ayak bağı gibi görür. Casmir de onun gelişiminin önünde engel olarak durur. Sıradan aile yaşamının, kuralların, görevlerin yükü Sand'ı mutsuzluğa iter. 1823'te ve daha sonra 1828'de doğuracağı çocuklar evlilik hayatını mutlu kılmaz. Kendini bir tutsak gibi görür. Evlilik, kadın için erkeğin gardiyan olduğu bir hapishanedir ona göre. Sand bu duyguyu nefretle yaşar. 1831 yılında "özgürlüğünü" kazanmak amacıyla karar verir. Kocasından, yılda ikikez üç ay Paris'te çocuklarıyla yalnız kalmak ve kendi geçimini ileride kendisi sağlamak için izin ister. Casimir bu isteğin geçici bir heves olduğunu, karısının bir süre sonra pes edeceğini düşünerek izin verir. Sand'ı tanımamıştır.
Sand çok az parayla Paris'e taşınır, bir evin ufak çatı katına yerleşir. Veresiye eşya satın alır, yoksul hayatı yaşamaya başlar. Firgaro gazetesinde işe bulur. Soğuk çatı katının elverişsizliğine aldırmayarak hem okur hem yazar. Günlük yaşamını ucuza getirebilmek için her şeyden kısıntı yapar. Bir kadın için kadın giysilerinin çok pahalı olduğunu düşünerek kendisine erkek elbisesi yaptırır; üzerine kadın mantosu giyerek dolaşır. Sanat çevrelerine girmeye başlar. Balzac'la tanışır. Bu arada ünlü eseri İndiana romanını bititir ve zar zor yayınlatır. Roman büyük başarı kazanır; böylece George Sand erkek takma ad kullanarak yazarlık dünyasına adım atmış olur.
1833 yılında ünlü Fransız yazarı Alfred de Musset ile bir akşam yemeğinde karşılaşır. O dönemde Musset yirmi üç, Sand yirmi dokuz yaşındadır. Ortak ilgileri olan edebiyat sayesinde aralarında dostluk ilişkisi gelişir. Musset, Casmir'in tersine romantik kişiliğe sahiptir. Dokunaklı, içtenlikli kişiliği şiirlerine yansır:
"Kalbime dedim ki, zayıf kalbime:
-Yetmez mi çektiğim bugüne kadar
Değişe değişe süren acılar
Keder katmıyor mu kederleri me!...
Kalbim cevap verdi:
-Yeter ne demek,
Yetmez çektiğimiz bu güne kadar,
İşte bizi asıl bu yükseltecek!..."
Şiirlerinde duygusallığa koşan Musset,aşk yaşamında da aynı şeyi yapar; aşkın pençesine bir anda esir düşer; Sand'a aşık olur. Aşkın şairi Musset artık kendi adına konuşur:
"Sevgili George, saçma ve gülünç bir şey söyleyeceğim size. Bunu o gezintiden dönerken söylemiş olmak yerine nedendir bilmem, yazıyorum işte aptalca. Bu akşam üzüleceğim yazdığıma. Açıkça alay edeceksiniz benimle, sizinle şimdiye kadar olan bütün ilişkilerimde, boş konuşanın biri olarak göreceksiniz beni. Kovacaksınız, yalan söylüyorum sanacaksınız. Size aşığım ben. Evinize ilk geldiğim günden beri aşığım. Sizi dost olarak görürsem kolayca iyileşirim sanmıştım. Sizin karakterinizde çok şey vardı beni bundan kurtarabilecek. Elimden geldiğince kendimi buna inandırmaya çalıştım; ama sizinle geçirdiğim anlar bana çok pahalıya mal oluyor."
Sand, Musset'in yöneldiği aşk kapısını açık bırakır; onunla aşkı yaşamaya başlar. Ocak 1834 yılında birlikte Venedik'e giderler. Şubat ayında Musset tifoya yakalanır. Sand o günleri şöyle anlatır:
"Beni Musset'ye özen göstermeye iteleyen bütün bitkinliime rağmen bana umulmadık güç veren büyük bir dahiye karşı duyduğum saygı değildi sadece. Onun sevimli bir insan oluşu da şair tabiatlı insanın kalbiyle düş gücü arasında hiç eksik olmayan kimi atışmaların doğurduğu acılar da benim onun üzerine titrememe yol açmıştı. (...) Hastalığı atlattıktan sonra iyileşmesi de bir o kadar sürdü."
Musset tifodan hasta yatarken, Sand hastaya çağırdığı Dr. Pagello ile ilişki kurar. Musset iyileştiğinde Sand yaşadığı ilişkiyi kendi ağzıyla itiraf eder. Musset'in aşk dünyası başına yıkılır. Mart ayında Musset Venedik'ten ayrılır, Paris'e geçer. Sand, Pagello ile birlikte Ağustos ayında Paris'e döner. İlişki uzun sürmez anlaşamazlar. Pagello tekrar İtalya'ya döner. Sand, tekrar Musset ile yaşamaya başlar. Deprem yemi Sand- Musset aşkının yaşaması olanaklı olmaz; kesin olarak ayrılırlar. Aldatılan erkek veya kadın aldatılma acısını beyinlerinde unutmamacasına hep taşır. Yıkılmış bu aşkın değerlendirmesini Sand'ın Musset'ye yazdığı buluruz:
"Haklısın bizim kucaklaşmamız bir yasak aşktı, ama biz bilmiyorduk bunu. (...) Peki bu kucaklaşmaların lekesiz ve kutsal olmayan bir tek anısı var mı bizde acaba? (...) Sen ateşli olduğun ve sayıkladığın bir gün, sana aşkın zevklerini vermeyi hiçbir zaman beceremediğimden dolayı sitem etmiştin bana. O zaman ağlamıştım buna ben, şimdiyse bu sitemin içinde gerçek olan bir şeyin bulunmamasından hoşnutum. (...) En azından, başka kadınların kollarındayken beni anımsamayacaksın."
Sand Nisan 1835'te avukat Michel de Bourges ile tanışır ve onunla yeni bir aşka daha adım atar. 1836 yılı Temmuz ayında Casimir'den boşanır. Aynı yıl çocuklarıyla birlikte İsviçre'ye, tanınmış besteci, piyanist Franz Liszt ile birlikte yaşaan Marie d' Agoult'un yanına gider.
Maria d' Agoult'un sevgilisi olan Litsz 1837 yılında otuz üç yaşındaki Sand'ı, yirmi yedi yaşındaki "Piyano şairi" olarak anılan Frederic Chopin ile tanıştırır. Chopin, Sand tanıştıkları ilk gece ona hiç ilgi göstermez. Hatta onu kadın olarak görmez. Arkadaşlarına Chopin, "Ne biçim bir kadın bu! Gerçekten kadın mı? Bundan bile kuşku duyuyorum," der. Ama Sand onu yanıltır. Sand, Chopin'i gözüne kestirmiştir. Onun ilgisini çekmek için yoğun uğraşıya girer. Chopin'e o sıralar Alice adındaki başka bir kadın da ilgi göstermektedir. Alice, Sand'ın çocukluk arkadaşıdır. Güzeldir. Sand güzellik noktasındaki güçsüzlüğünü bilerek bir arkadaşına şöyle yazar:
"Bir çocukluk arkadaşıma karşı çarpışacak değilim; hele karşımdaki Alice gibi dürüst, güzel bir kadın olursa. Yalnız, şunu da düşünmeliyiz: Chopin'in mutluluğunu hangimiz sağlayabiliriz: o mu, ben mi?"
Duygusal Chopin sıcaklığa, şefkate muhtaçtır. Sand, güzelliğiyle değil, şefkatle onu etkilemeyi başarır. Şefkat aşkı doğuran ebelerden en iyilerinden biridir. Sand o sıralar birlikte olduğu avukat Bourges'ten ayrılır. 1838 yılının Ocak ayında Chopin'in aşkını kazanır. Aşkta ayrılık acısının iyileştirilmesinde veya zamandan başka çaresi yoktur ikisi için...Sand, Chopin'in aşkını ilaç olarak kullanır. Şubat 1839'da Sand ve çocukarı Chopin'le birlikte Mayoka adasına taşınırlar. Eski bir manastırda yaşamak zorunda kalırlar. Kötü yaşam, hava koşulları Chopin'i hasta eder. Psikolojisi bozulur. Mutluluk beklentileri zehirli sarmaşık günler haline gelir. Chopin o zamanki durumu Sand'a şöyle anlatır:
"Geceleyin çocuklarımla manastırın yıkık köşeleri arasında yaptığım geziden döndüüm vakit onu gecenin onunda (10'nunda) piyanosunun başında, gözleri yabanlaşmış, saçları diken diken olmuş ve yüzünün rengi uçmuş bir halde bulurdum. Bizi ancak saniye sonra tanıyabilirdi. Bunun üzerine gülmek için kendini zorlar ve bize yeni bestelediği yüce parçaları çalardı. Daha doğrusunu söylemek gerekirse; çaldığı şeyler bu yalnızlık, bu can sıkıntısı, bu ürküntü saatlerinde sanki kendi haberi olmadan kafasından geçen korkunç ve yürek parçalayıcı düşüncelerini yansıtırdı."
Chopin'i güçlükle Paris'e getirirler. 1847 yazına kadar Sand ile ilişkileri inişli-çıkışlı sürer, sonuçta biter. Aşkın sevinçli mutlu günlerinde birbirlerini görmek için çırpınan eski aşıkların son kez karşılaşmalarını Sand şu sözlerle kaydeder ve aktarır:
"Chopin'i Mart 1848'de çok kısa bir süre için gördüm. Buz kesilmiş ve titreyen elini sıktım. Ona bir şeyler söylemek istiyordum, dinlemedi kaçtı. Artık beni sevmediğini söylemek sırası bana gelmişti. Ama onu bu acı sözleri duymaktan kurtardım."
Aşk başlangıçta iki insandan uyumlu tek insanı yaratır; bitişte ise uyumsuz iki parçaya böler. Otuz dokuz yaşında Chopin ölür. Ölmeden önce Sand ile ilgili şu sözleri bırakır:
"Sand iyi kalplidir, cömerttir, güzel bir ruhu vardır. Yalnız, kadın ruhu bu; kendisinin inanmak istediği gibi erkek ruhu değil. Ben onun ilerisini hüsranla, umut kırıklığıyla görüyorum."
Sand 1876 yılına kadar yaşar. Ölmeden önce hayattan anladığını şu cümlede özetler:
"Biz bir dereceye kadar kendi hayatımızı çizebiliyoruz, ondan ötesini başkaları çiziyor."
Sand aşka gerçekte şu sözüyle bakar: "Aşk, bir defa ayaklar altında çiğnendikten sonra bir daha doğrulamayacak kadar nazik bir çiçektir." Sand, hayatını sonradan yazarlıkta kullandığı ad ve soyadına uygun yaşadı. O bir kumdu...Hayat onu sadece cam faunus içine yerleştirmişti. Kum bittiğinde yaşamın şimdiki anı içinde ölçülmüştü....
Kaynakça: Sand, George, Hayatım, Milliyet Yayınları, 1971
